Spannum
Het terpdorp Spannum ligt in de groene “greidestreek” aan de Spannumer Feart, een boezemvaart die in verbinding staat met zowel de Boalserter Feart als de Frjentsjerter Feart. Kenmerkend voor het dorp zijn de kerk met zijn laat-gotische zadeldaktoren uit de 17e-eeuw, het authentieke schoolgebouw en het schoolmeestershuis.
Het schoolgebouw vormt samen met het schoolmeestershuis en het dorpshuis één geheel en behoort samen met de naast liggende kerk met begraafplaats tot het centrum van het dorp. Spannum telt circa 290 inwoners. Het dorp Spannum is een echt terpdorp met een oude geschiedenis. Eeuwen geleden was het alleen maar over de vaarten of door het land bereikbaar. Pas eind 19e eeuw kwam er een verbindingsweg. Hiernaast ontstond nieuwbouw en kreeg het dorp het langgerekte karakter zoals we dat hedendaags kennen. Aan de verbindingsweg staan betrekkelijk veel grote en kleine karakteristieke dorpswoningen.
De erfgrenzen tonen daar een gevarieerde collectie aan heggen en hekken.
Na 1322 was hier een uithof van het grote Klooster Lidlum bij Oosterbierum en van 1878 tot 1905 op initiatief van de predikant een meisjesschool met internaat, als modern klooster. De school is daarna gesloopt en de woning tot burgermeesterswoning verbouwd.
De Protestantse kerk
De oude, smalle kerk is sterk vernieuwd. Alleen de noordmuur laat nog oud baksteenmateriaal uit de gotische tijd zien.
Aan die zijde staan twee forse driehoekige beren en is er is in 1910 een charmant paviljoentje voor de centrale verwarming tegen de kerk gebouwd. Het is de huisvesting van de centrale verwarming. De forse laat-gotische toren, even minder breed dan de kerk en drie geledingen hoog, is versierd met diepe nissen van gevarieerde vorm, die het bouwwerk grote plasticiteit verlenen. Hij wordt bekroond door een zadeldak en geldt als een van de fraaiste zadeldaktorens van Friesland.
De Spannumer Opvaart
De Spannumer Opvaart is de enige behoorlijke ontsluiting van het dorp tot ver in de 19e eeuw en loopt bijna recht van noord naar zuid met het dorp in het midden. Aan de zuidzijde mondt de vaart uit in de Bolswardervaart en aan de noordzijde komt zij via een klein stukje Oudemeer uit in de Franekervaart.
Er was dus verbinding met de drukste vaarwateren van noordwest Friesland.
Waling Dijkstra
Spannum was gedurende 1840 tot 1855, de woonplaats van de bekende Friese volksschrijver Waling Dijkstra.
Hij werd op 14 augustus 1821 geboren in Vrouwenparochie als zoon van een bakker. In 1840 verhuisde hij naar Spannum om de bakkerij van zijn vader over te nemen. Maar al snel verkocht hij de bakkerij en probeerde hij de kost te verdienen als schrijven voor ‘de gewone man’.
Hij heeft zich tijdens zijn leven erg ingezet voor de Friese taal.
Sybrant Roorda
Jonkheer Sybrant Roorda leefde van 1465 tot 1550. Bij de restauratie van de Spannumer kerk in 2014 werd zijn grafzerk gevonden.
Na onderzoek blijkt hij een vooraanstaand man in Friesland te zijn geweest rond 1500.
Sybrant werd in 1465 geboren in Tzummarum. Rond 1500 kwam hij met zijn vrouw Haringh Hottinga in Spannum te wonen op de, nog altijd bestaande, Donia State (Zorgboerderij Donia State Wester in Spannum).
Ze kregen vijf kinderen. Sybrant was als Schieringer bevriend met Keimpe van Martena, die behoorde tot de raad van het Hof van Friesland.
Zij speelden een belangrijke rol bij het begraven van de strijdbijl tussen de Schieringers en de Vetkopers. Schieringer Sybrant en Vetkoper Grutte Pier stonden regelmatig tegen over elkaar. Sybrant stond samen met Keimpe van Martena aan de kant van de heersende machthebbers in Friesland.
Het was daarom niet vreemd dat Sybrant en Keimpe in 1521 door de Staten van Friesland werden uitgezonden naar de Rijksdag in Worms.
Hier moesten zij strijden voor de Friese zaak en spraken zij met Keizer Karel V. Deze Karel V had tijdens de Rijksdag Maarten Luther uitgenodigd. Sybrant en Keimpe waren erbij toen Karel V ‘het Edict van Worms’ uitvaardigde waarin Maarten Luther vogelvrij werd verklaard.
Kerkpad
Vanuit het dorp loopt een eeuwenoud kerkpad via Bonkwerd naar het dorpje Edens. (Iens)
De samenwerking tussen Edens en Spannum is jarenlang intens geweest. De kinderen uit Edens gingen in Spannum naar school.
De tijd schrijdt voort, en neemt ook veranderingen met zich mee. De intensiteit op het sociale vlak werden minder, met als resultaat dat de samenwerking tussen Spannum en Edens in 2017 is gestopt.
Beide dorpen gaan ieder hun weegs, sterker nog, door de gemeentelijke herindeling van 1 januari 2018 sluit Edens aan bij de gemeente Súdwest-Fryslân en Spannum wordt ingevoegd bij de nieuwe gemeente Waadhoeke.
Er is op facebook ook een leuke site van Spannum in vroegere tijden. volgt u de link 'Spannum Eartiids'
In het menu 'Spannum' vindt u ook artikelen over de straatnamen in en om Spannum en het ontstaan daar van.
Let op: deze is nog wel in ontwikkeling.
